روش نصب یا استاندارد نصب تابلو برق یکی از مهمترین اصول کاربرد این دستگاه در ساختمان‌های گوناگون است که می‌تواند علاوه بر تامین مزایای فوق در کاربری از تاسیسات الکتریکی، ایمنی آن را در برابر اتصالی، شوک الکتریکی به افراد و یا آتش‌سوزی نیز تامین کند.
همچنین تابلوبرق‌ها پس از نصب و در صورتی که استاندارد نصب تابلو برق رعایت شده باشد می‌توانند از آسیب‌های ناشی از نوسانات شبکه برق سراسری به دستگاه‌ها و تجهیزات متصب به سیم‌کشی الکتریکی ساختمان جلوگیری کنند. بنابراین، برای هر نوع تابلو و هر نوع کاربری موجود در ساختمان‌های مختلف، یک استاندارد نصب تابلو برق و قوانینی مشترک وجود داشته که می‌توان با رعایت آنها، ایمنی و کارایی این دستگاه را تامین و تضمین کرد. در این نوشتار، توضیحاتی درباره استاندارد ارتفاع نصب تابلو برق روی دیوار و ضوابط نصب تابلو برق، نحوه محاسبه ابعاد استاندارد نصب تابلو برق عمومی برای نصب، ضوابط ایمنی ورودی‌ها و خروجی‌ها و نکات حفظ ایمنی در نصب تابلو برق بیان شده اند.
استاندارد ارتفاع نصب تابلو برق دیواری
انواع گوناگون تابلوبرق از نظر شکل ظاهری عبارت اند از تابلو برق ایستاده قابل دسترسی از جلو، تابلو برق سلولی و تابلو برق تمام بسته دیواری. همچنین تابلوهای برق نصب‌شده در انواع ساختمان‌ها می‌توانند جزء یکی از سه دسته تابلوبرق اصلی، نیمه اصلی و فرعی باشند. هر کدام از این دسته‌های مختلف دارای ویژگی‌ها، قوانین و استاندارد نصب تابلو برق مخصوص به خود جهت نصب در ساختمان‌های گوناگون هستند.
برای کنتورها و تابلوهایی که کنتورها و تاسیسات مختلف برقی بر روی آن نصب می‌شوند، دسته‌بندی‌های زیر به عنوان استاندارد نصب تابلو برق در نظر گرفته شده اند.
- استاندارد ارتفاعی نصب انواع کنتورهای برق خانگی و فروشگاهی (تکی) از کف تمام‌شده ساختمانی بین 1.8 تا 2 متر است.
- استاندارد ارتفاع نصب تابلو برق دیواری از کف و نصب انواع تابلوبرق‌های دارای کنتور در ساختمان‌های بزرگ دارای کاربری عمومی به گونه‌ای است که بالاترین بخش تابلو حداکثر 220 سانتی متر و پایین‌ترین قسمت تابلو هم حداقل یک متر از کف تمام‌شده قرار گیرند.
- برای نصب انواع تابلو دیواری، باید در نظر داشت طبق استاندارد ارتفاع نصب تابلو برق از کف در این موارد، محدودیت ارتفاعی 210 سانتی‌متری در نظر گرفته است.
- همچنین، تابلوهای برقی که برای سامانه روشنایی محل و در مکان باز نصب می‌شوند باید بر روی سکویی آجری یا بتنی قرار گرفته که دارای ارتفاعی بین 20 الی 25 سانتی‌متر از کف باشند.
- باید در نظر داشت که کف تابلویی که فیوز بر روی آن قرار می‌گیرد باید از کف تمام‌شده محل نصب تابلو برق ساختمان 170 سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد.
- برای نصب تابلوهای برق روکار یا توکار، باید در نظر داشت که کمینه ارتفاع محور افقی نصب این تابلوها از کف تمام‌شده باید برابر با 160 سانتی‌متر باشد. همچنین، کمینه ارتفاعی نصب انواع جعبه تقسیم چه در انواع توکار و چه روکار برابر با 220 سانتی متر است.
بیشتر بخوانید: شینه کشی در تابلو برق چیست؟
ضوابط نصب تابلو برق عمومی ساختمان
انواع تابلو برق عمومی و اصلی در ساختمان‌ها و همچنین جعبه فیوز باید طبق استاندارد نصب تابلو برق ساختمان نصب شوند. در ادامه درباره هر کدام از این تابلوها و ضوابط نصبشان توضیح مختصری ارائه شده است.
جعبه فیوز
استفاده از انواع جعبه فیوز امروزه جهت تقسیم جریان به واحدهای گوناگون بسیار رایج است. جعبه فیوز طبق استاندارد نصب تابلو برق در ورودی هر واحد نصب میشود. نصب این جعبه که در نقشه‌های تاسیسات الکتریکی با نماد DP نشان داده میشود دارای مزایای زیادی است که از جمله می‌توان به خارج کردن مدار معیوب از سایر مدارها و جلوگیری از قطعی برق کلی در واحد ساختمانی اشاره کرد.
مقاله پیشنهادی: آموزش نصب تابلو برق آسانسور
تابلو برق عمومی
صبق استاندارد نصب تابلو برق، تابلو برق عمومی تابلویی است که وظیفه تامین جریان الکتریسیته برای قسمت‌های مختلف و مشاعات ساختمان مانند روشنایی راه‌پله‌ها و حیاط، آسانسور، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مشترک و موتورخانه، آنتن مرکزی، دستگاه و سامانه اطفاء حریق مرکزی و … را بر عهده دارد. در برخی ساختمان‌ها قسمت و باکس مجزایی برای نصب این تابلو برق در نظر می‌گیرند و در سایر ساختمان‌ها در کنار کنتور و تابلو برق اصلی و در فضایی کوچکتر از آن نصب میشود. تابلو برق عمومی ساختمان در ناقشه‌های تاسیسات الکتریکی با نماد GP نمایش داده میشود.
تابلو برق اصلی یا تابلو کنتورها
تابلو کنتور یا تابلو برق اصلی ساختمان در کلیه ساختمان‌ها در بخش ورودی اصلی و در مکانی عایق و به دور از بارش و رطوبت نصب شده و وظیفه تقسیم شبکه جریان الکتریسیته ورودی از تیر برق خیابان را به درون ساختمان به عهده دارد. تابلو برق اصلی در نقشه‌های تاسیساتی با نماد MDP نمایش داده میشود.
استانداردهای کنتور برق
با توجه به اینکه بروز هر گونه حادثه در شبکه تاسیساتی ساختمان، به ویژه تاسیسات الکتریکی می‌تواند حوادث جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد و منجر به شوک الکتریکی، اتصالی و آتش‌سوزی و یا در کمترین حالت خسارت، خرابی تجهیزات متصل به شبکه داخلی برق ساختمان شود، رعایت ضوابط و استاندارد نصب تابلو برق و کنتور برق بسته به نوع آن و سازه مورد نصب در آن الزامی بوده و برای هر نوع خاصی از آن متفاوت است. در ادامه، تعدادی از استانداردهای نصب کنتور برق معرفی شده اند.
- محل نصب تابلو کنتور برق باید باید در قسمت ورودی درب بازشو ساختمان باشد.
- محل نصب کنتور برق باید قبل از کنتور گاز یا در سوی مقابل آن باشد.
- لوله گاز نباید با سیم و کابل برق خروجی یا ورودی به کنتور در تماس باشد و حداقل باید 10 سانت با سیم‌های برق فاصله داشته باشد.
- کنتور برق باید از کنتور گاز حداقل 50 سانتی‌متر فاصله داشته باشد.
- کمترین فاصله کنتورهای برق، تابلو برق و کابل‌های برق فشار ضعیف از کنتور و لوله‌های آب برابر با 30 سانتی‌متر است.
- کمترین فاصله کنتور و تابلو برق از جریان‌های فشار ضعیف مانند تلفن باید 30 سانتی‌متر باشد.
نحوه محاسبه ابعاد استاندارد تابلو برق برای نصب
تعیین اندازه تابلو برق وابسته به تجهیزاتی است که در آن نصب میشود. برای نصب تابلو برق به عنوان مثال در یک ساختمانی که دارای 15 عدد کنتور و یک تابلو برق عمومی است باید محفظه‌ای به اندازه جاگرفتن این تعداد کنتور در آن در نظر گرفت. همچنین، تابلوهای برق اصلی دارای سه قسمت مختلف هستند که هر قسمت از آنها دارای یک درب مخصوص به خود است. این سه قسمت عبارت اند از قسمت ورودی، قسمت کنتورها و قسمت خروجی.
با توجه به اینکه ابعاد یا به عبارتی طول، عرض و عمق مفید تابلوبرق‌ها باید دارای رابطه خاصی با یکدیگر باشد، برای ساخت و نصب انواع این تابلوها چه به صورت دیواری و چه ایستا ضوابط و ابعادی (به سانتی‌متر) در نظر گرفته شده که در ادامه ارائه شده اند.
بیشتر بخوانید: اصول سیم کشی تابلو برق
ضوابط ایمنی ورودی‌ها و خروجی‌ها در نصب تابلو برق
رعایت اصول ایمنی در حفظ و نگهداری تابلو برق دارای دو بخش اصلی رعایت ایمنی افراد حاضر در محل در هنگام کار و استفاده از تابلو و رعایت ایمنی و بازبینی آن طبق چک‌لیست نصب و بهره‌برداری از آن است. در ادامه، ضوابط ایمنی مربوط به نگهداری و استاندارد نصب تابلو برق توسط افراد حاضر در محل معرفی شده اند.
- باز و بسته کردن درب‌های تابلو برق تنها باید توسط مسئول تاسیساتی ساختمان صورت گرفته و در حالت عادی باید قفل باشند.
- در زیر، پیرامون و مجاورت تابلو برق به هیچ عنوان نباید تجهیزات گرمازا نصب کرد.
- رعایت ایمنی در اتصالات و جلوگیری از برق‌گرفتگی باید به گونه‌ای باشد که تمامی بخش‌های تابلوبرق دارای عایق الکتریکی و همچنین کفپوش باشند.
- از تماس هر گونه آب و مایعات با تابلو برق اکیدا خودداری شود.
- در کنار تابلو برق باید حتما کپسول آتش نشانی (CO2) نصب شود.
- جهت نصب و راه‌اندازی تابلو برق باید حتما سیم ارت (Earth Cable) متصل به زمین نصب شود.
- کلیه افراد در هنگام تماس و لمس تابلو برق و کنتورها و خروجی‌های آن باید از تجهیزات ایمنی مانند دستکش عایق مخصوص استفاده کنند.
نکات حفظ ایمنی در نصب تابلو برق
با توجه به اینکه بازرسی و بازبینی تاسیسات الکتریکی توسط تکنیسین‌ها و افراد تعمیرکار صورت می‌گیرد، استاندارد نصب تابلو برق اصول ایمنی ویژه‌ای را در قالب چک‌لیست روزانه برای بازبینی و نظارت فراهم کرده است که در ادامه تعدادی از آنها معرفی شده اند.
- بازرسی کلید و پریزها و فیوزها
- بازرسی صحت اتصالات سیم و کابل به یکدیگر
- بازرسی عایق‌ها و روکش‌های انواع قسمت‌های تابلو برق جهت پیشگیری از اتصالی و شوک الکتریکی
- کترل نصب علائم اختصاری مانند «خطر» و «دست نزنید» در اطراف تابلو برق
- بازرسی اتصال مناسب سیم یا کابل ارت (اتصال به زمین) و چاه آن
- بازرسی برچسب‌های شناسایی کلیدها و فیوزهای تابلو برق
- وجود فضای کافی به اندازه 1.5 متر در اطراف تابلو برق جهت نصب علادم هشدار و کپسول آتش‌نشانی
- بررسی تجهیز درب تابلو به قفل مخصوص و کارکرد درست قفل
- بررسی تامین روشنایی عمومی مناسب برای تابلو جهت کار در تاریکی
- بررسی صحت کلیدهای مخصوص قطع جریان یا فیوزها در صورت بروز اتصالی یا شوک الکتریکی
سوالات متداول استاندارد نصب تابلو برق
محل نصب تابلو برق ساختمان چگونه باید باشد؟
محل نصب تابلو کنتور برق باید باید در قسمت ورودی درب بازشو ساختمان و قبل از کنتور گاز یا در سوی مقابل آن باشد.
برای اطمینان از ایمنی تابلو برق چه مواردی باید بررسی شوند؟
بازرسی کلید و پریزها و فیوزها، بازرسی صحت اتصالات سیم و کابل به یکدیگر و بازرسی عایق‌ها و روکش‌های انواع قسمت‌های تابلو برق جهت پیشگیری از اتصالی و شوک الکتریکی از جمله مواردی هستند که توصیه میشود به صورت روزانه از لحاظ ایمنی بررسی شوند.
