سرویس و نگهداری موتورخانه
امروزه مهارت‌های تاسیساتی و دانش تعمیر و نگهداری از انواع قسمت‌های مهم ساختمان جهت کاربرد بهینه آنها توسط ساکنان امری ضروری و مهم است. یک ساختمان ممکن است کاربری‌های گوناگونی مانند مسکونی، تجاری و اداری، آموزشی و یا صنعتی و کارگاهی داشته باشد و با توجه به ابعاد، تعداد نفرات پیشبینی‌شده حاضر در آن در طول مدتی معین، نیازمندی‌های ویژه، منطقه مورد ساخت و ساز و بسیاری از معیارهای دیگر، امکانات و تاسیسات گوناگونی برای بهینه‌سازی و آسان‌سازی استفاده از آن در درون و بیرون ساختمان طراحی و اجرا می‌شود.
یکی از مهمترین و اصلی‌ترین بخش‌های هر سازه‌ای جهت کاربرد بهینه از آن، تاسیسات مکانیکی و تامین سیالات مورد نیاز جهت رفاه ساکنین و کاربران آن است. تامین آب گرم و سرد جهت شست‌وشو و گردش این جریان در سیستم لوله‌کشی ساختمان و تامین هوای تمیز و تصفیه‌شده و خنک در صورت لزوم در انواع ساختمان‌های گوناگون به عهده موتورخانه است. موتورخانه‌های ساختمان اجزایی مهم و اساسی برای کاربری درست از آنها بوده و به همان اندازه که ارتفاع و مساحت زیربنای ساختمان افزایش می‌یابد، پایش و نگهداری بهینه تاسیسات مکانیکی موتورخانه‌ها مهمتر جلوه می‌کند. در این نوشتار درباره نحوه کار، اقدامات ضروری برای تعمیر و نگهداری موتورخانه، مزایا و خدمات مورد نیاز جهت انجام سرویس‌های موجود، توضیحاتی ارائه شده است.
موتورخانه چیست و طرز کار آن در ساختمان چگونه است؟
اتاق مکانیکی، اتاق دیگ بخار یا موتورخانه، اتاق یا فضایی در ساختمان و عمدتا در طبقات زیرین آن است که به تجهیزات مکانیکی مورد نیاز جهت گرمایش و تامین سیالات مصرفی در ساختمان اختصاص داده شده است. توان موتورخانه معمولاً متناسب با اندازه (متراژ و طبقات) و کاربری ساختمان است، مگر اینکه ساختمان توسط چند منبع گرمایشی یا موتورخانه و تجهیزات جانبی متمرکز سرویس‌دهی شود. یک ساختمان یا خانه کوچک ممکن است حداکثر یک موتورخانه داشته باشد، اما در ساختمان های بزرگتر، این فضاهای مهم تاسیساتی می‌توانند ابعاد و متراژ قابل توجهی داشته باشند و در بسیاری از موارد به چندین فضای داخلی در سراسر ساختمان نیاز داشته و یا حتی یک یا چند طبقه کامل را اشغال کنند.
موتورخانه‌ها عمدتا دارای امکاناتی از جمله مشعل، دیگ بخار، خنک‌کننده‌ها، مبدل‌های دمایی، مخزن، پمپ توزیع و … هستند. همچنین در بیشتر ساختمان‌ها بخش‌های گوناگون دیگری از تاسیسات ساختمان را نیز در موتورخانه‌ها جای می‌دهند. تامین آب گرم برای مصرف داخلی و گرمایش و بازگرداندن آب سرد موجود در سامانه گردشی تاسیساتی جهت بازگرمایش، تصفیه و خنک‌سازی محیط و همچنین تهویه هوا و تامین آب سرد در صورت لزوم از جمله عملکردهای موتورخانه است. به طور کلی موتورخانه‌ها برای تمامی ساختمان‌ها، به ویژه ساختمان‌هایی با کاربری مهم مانند فضاهای اداری، آموزشی، تجاری و تفریحی و صنعتی یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین فضاها بوده و کاربرد تجهیزات موجود در آن، تعمیر و نگهداری موتورخانه و بسیاری از توابع وابسته به این بخش مهم در ساختمان نیازمند دانش فنی و تخصصی و تجربه مرتبط در این زمینه است.
اقدامات ضروری برای نگهداری از موتورخانه
تعمیر موتورخانه از جمله مهمترین تعمیرات ساختمان‌ها به شمار می‌رود و در صورتی که از تعمیرکاران غیر حرفه‌ای و بی‌تجربه در این زمینه استفاده شود، هزینه‌های بی‌شماری را برای کاربران و کارفرمایان به دنبال خواهد داشت. به همین منظور به شما توصیه می‌کنیم که در صورت نیاز به هر گونه تعمیر و نگهداری از موتورخانه ساختمان‌های خود، از تعمیرکاران متخصص در این زمینه کمک بگیرید تا علاوه بر تعمیر تخصصی و اصولی بخش‌های مختلف موتورخانه، در زمان و هزینه‌های خود نیز صرفه‌جویی نمایید.
شاید اکنون بپرسید که چه تفاوتی میان تعمیرکاران حرفه‌ای باتجربه و تعمیرکاران غیرحرفه‌ای کم تجربه وجود دارد؟ در پاسخ به سوال شما باید بگوییم که تعمیرکاران حرفه‌ای عموما افرادی هستند که سال‌ها در زمینه تعمیرات تاسیسات مختلف فعالیت داشته و لذا فوت و فن کار را با تجربه و مهارت‌های عملی فرا گرفته‌اند و از ترفندهای خاصی در جهت تعمیر تاسیسات و موتورخانه ساختمان استفاده می‌کنند که از جمله مهمترین این ترفندها استفاده از چک لیست‌ها است.
همان طور که اشاره شد، موتورخانه بخشی اساسی در تامین سیالات گرم و سرد مورد نیاز و بعضا تهویه و خروج هوای نامطبوع از محل سکونت، کار و ساختمان‌های بزرگ و کوچک با کاربری‌های مختلف است. کارکرد درست موتورخانه می‌تواند در کاهش هزینه‌های مصرف انرژی، افزایش بازدهی تاسیسات مکانیکی گرمایشی و سرمایشی، آسایش و راحتی در حین سکونت یا در کاربری‌های موقت از انواع سازه‌ها نقشی کلیدی ایفا کند. با توجه به اینکه پایش، تعمیر و نگهداری موتورخانه امری ضروری و البته تخصصی بوده و نیازمند تعمیرکاران باتجربه و رعایت اصول ایمنی است، در ادامه تعدادی از مواردی که در بازبینی‌های دوره‌ای نیازمند بررسی و کالیبراسیون هستند معرفی شده که سرویسکاران مجاز باید در فهرست اجزای مورد بازبینی (چک لیست) خود قرار دهند.
- بازبینی و بررسی کارکرد پمپ خلا
- بررسی نحوه کارکرد برج خنک‌کننده و تسمه فن آن
- بازبینی مشعل و شعله تولیدشده توسط آن
- ترازکردن محور پمپ آب
- بازبینی آگوستات‌های دیگ بخار
- بازبینی ارتعاشات پمپ در موتورخانه
- بررسی اندازه سختی و کارکرد صحیح سختی‌گیر آب جاری در تاسیسات موتورخانه
- بازبینی و بررسی شرایط کارکرد فتوسوئیچ
- تعمیر و سرویس پمپ شوفاژ
- تعمیر و سرویس مشعل‌های موتورخانه
- تعمیر دیگ فولادی و دیگ آبگرم
- تعویض لوله آتش‌خوار دیگ بخار و دیگ آبگرم
- سیم پیچی و تراشکاری پمپ سیرکولیشن شوفاژ
- نصب اینورتر برای پمپ‌های سه فاز
- تعمیر دیگ شوفاژ و تعویض پره دیگ چدنی شوفاژ
- اجرای موتور خانه، تعمیرات و نگهداری موتور خانه
- تعمیر موتور خانه، نصب شوفاژ، چیلر تراکمی و نگهداری استخر
- تعمیر پمپ آب (پمپ فشار آب ساختمان، پمپ پنتاک و پمپ چینی)
- تعمیر تابلو برق موتور خانه و تاسیسات مرکزی (کنتاکتور و بی متال و کنترل فاز و سایر تابلو برق ها)
- نصب و راه‌اندازی موتور خانه، تاسیسات ساختمان و لوله کشی آب و فاضلاب
- تعویض کوپلینگ پمپ شوفاژ (کوپلینگ زنجیری پمپ شوفاژ و کوپلینگ لاستیکی پمپ) و پمپ آبرسانی
با استفاده از چک لیست و بازبینی موارد بالا در تعمیر و نگهداری موتورخانه، نه تنها در هزینه‌های موتورخانه و مصرف انرژی در بخش تاسیسات ساختمان صرفه‌جویی شده و طول عمر تاسیسات مکانیکی افزایش می‌یابد، بلکه از بروز هر گونه حادثه مانند آتش‌سوزی و بروز خسارات مالی سنگین در تاسیسات گوناگون مکانیکی موجود در موتورخانه جلوگیری می‌شود.
علاوه بر چک لیست2ها، تعمیرکاران حرفه‌ای با بررسی بخش‌های مختلفی از تاسیسات موتورخانه و قدم زدن در محیط آن و گوش دادن به صداهای موجود در موتورخانه، بسیاری از ایرادات را مشخص کرده و به رفع آنها می‌پردازند. همچنین با بررسی گیج‌ها، سنسورهای دما و فشار، دمای تجهیزات و تاسیسات را بررسی کرده و در صورتی که دما خارج از محدوده نرمال باشد به بررسی علت و رفع آن خواهند پرداخت.
مطابق با چک لیست‌ها تعمیرکاران تمامی تابلو برق را با آمپر متر بررسی می‌کنند تا از میزان بار آنها در محدوده‌های نرمال و مشخص شده اطمینان حاصل نمایند و لذا در صورتی که با یک سیم داغ و یا سیمی با دمای نامتعارف مواجه شوند، مشکلات مربوط به اتصالات را بررسی نموده و آنها را رفع می‌کنند.
تعمیرکاران حرفه‌ای همواره منابع انبساط باز ساختمان‌ها را که عموما در پشت بام قرار می‌گیرند، بررسی می‌کنند تا با توجه به عملکرد آنها مشکلات و ایرادات موتورخانه را پیدا کنند و در آخر باید گفت که تعمیرکاران حرفه‌ای تمام قسمت‌های موتورخانه همچون برج‌های خنک کننده هواساز و فن ها، ژنراتور، فیلترهای شنی استخر و سایر تجهیزات موتورخانه را بررسی نموده و در صورت هرگونه نقص در این تجهیزات به سرعت اقدام به تعمیر و سرویس آنها می‌نمایند.
مزایای سرویس و نگهداری موتورخانه
با توجه به مواردی که به آنها اشاره شد، تعمیر و نگهداری موتورخانه دارای مزایایی از جمله کاهش هزینه‌های کلی مصرف انرژی و همچنین کاهش هزینه‌های تامین قطعات مورد نیاز در شبکه تاسیساتی، افزایش عمر مفید لوله‌کشی و دستگاه‌های گوناگون گرمایشی و سرمایشی و پیشگیری و جلوگیری از بروز هر گونه خرابی احتمالی در زمان‌های اوج مصرف و نیاز به این گونه تاسیسات است. تعمیر و نگهداری موتورخانه امروزه برای ساختمان‌هایی که دارای کاربری تجاری – اداری و همچنین صنعتی بوده و دارای متراژ بالا و در طبقات متعدد هستند امری ضروری و حیاتی است و می‌تواند علاوه بر دارا بودن مزایای فوق، منجر به صرفه‌جوی در زمان تعمیر و بازبینی شود.
می‌توان با کاهش فواصل بازبینی‌های دوره‌ای در تعمیر و نگهداری موتورخانه نیز از هزینه تعمیر و نگهداری موتورخانه کاست چرا که در این صورت ایمنی و کارکرد درست قطعات و دستگاه‌های گوناگون به صورت متناوب بررسی می‌شوند و نیازی به اتلاف وقت بیهوده در بازبینی‌های پی‌درپی نیست. نصب، راه‌اندازی، تعمیر و نگهداری موتورخانه و از همه مهمتر کاربرد بهینه تاسیسات مکانیکی ساختمان نیازمند پیگیری مداوم و به‌کارگیری دانش مهندسی و فنی تخصصی در این زمینه بوده و هر کدام از خدمات فوق می‌توانند منجر به صرف هزینه‌های کم و زیاد شوند. عوامل موثر بر تعمیر و نگهداری موتورخانه در ادامه بررسی شده اند.
قیمت تعمیر موتورخانه و هزینه نگهداری از آن
نظر به اینکه اجرای هر بخشی از تاسیسات، نصب هر دستگاه یا تعمیر و نگهداری موتورخانه نیازمند به‌کارگیری تجهیزات و تکنیسین‌های حرفه‌ای و باتجربه است، برآورد هزینه سرویس‌های دوره‌ای و استعلام قیمت تعمیر موتورخانه و تعمیر دستگاه‌ها، تجهیزات و تاسیسات گوناگون نصب‌شده در آن و نگهداری این دستگاه‌ها معیار مهمی در تعیین میزان بودجه مورد نیاز جهت انواع این خدمات است. معیارهای گوناگونی در تعیین قیمت نگهداری موتورخانه و هزینه تاسیسات مکانیکی موجود در آن نقش دارند که در این بخش تعدادی از آنها مورد بررسی قرار گرفته اند.
سن موتورخانه
با توجه به اینکه با گذشت زمان استهلاک و فرسودگی اجزا و تجهیزات و دستگاه‌های به‌کاررفته در موتورخانه بیشتر می‌شود، نیاز این بخش از ساختمان به سرویس‌های دوره‌ای و خدمات تاسیساتی و مکانیکی افزایش خواهد یافت. لازم به یادآوری است که موتورخانه‌های قدیمی‌تر ممکن است از عایق‌بندی مناسب نیز بی‌بهره بوده و یا عایق تاسیساتی آنها فرسوده و از بین‌رفته بوده و همچنین اجزای به کار رفته در دستگاه‌های آنها دچار گرفتگی و خرابی باشند. بنابراین سن موتورخانه می‌تواند نقش اساسی در برآورد هزینه‌های تعمیر و نگهداری موتورخانه ایفا کند.
ابعاد و متراژ موتورخانه
همان طور که در بخش‌های قبل به آن اشاره شد، ابعاد موتورخانه و تعداد آن در ساختمان به‌ویژه ساختمان‌های دارای متراژ زیربنای بالا می‌توان در تعیین هزینه‌های نگهداری و تعمیرات موتورخانه ساختمان مسکونی تاثیرگذار باشد. بدیهی است هر چه وسعت و اندازه موتورخانه بزرگتر باشد به افراد بیشتری به عنوان تعمیرکار موتورخانه و زمان بیشتری به صورت نفر – ساعت جهت بهینه‌سازی عملکرد و سرویس موتورخانه نیاز است.
فاصله زمانی بین بازدیدها
هزینه بازبینی و سرویس‌های دوره‌ای اگرچه با کاهش فاصله زمانی بین بازدیدها کمتر خواهد شد، اما به طور کلی به دلیل بازبینی پی‌درپی و در زمان‌های کوتاهتر، هزینه‌های سالانه تعمیر و نگهداری تاسیسات موتورخانه افزایش می‌یابد. بهینه‌سازی عملکرد موتورخانه و کاهش هزینه‌های بازبینی دوره‌ای با تعیین فاصله زمانی مناسب بین بازدیدها می‌تواند در تعیین هزینه و قیمت تعمیر موتورخانه موثر باشد.
خدمات آرین پرتو برای سرویس و نگهداری موتورخانه
امروزه با توجه به ضرورت تعمیر و نگهداری موتورخانه، افراد و شرکت‌های گوناگونی با بالاترین کیفیت و نازلترین قیمت اقدام به ارائه خدمات و سرویس‌های دوره‌ای در این زمینه کرده اند. بازبینی دوره‌ای و پی‌درپی موتورخانه همانند سایر بخش‌های تاسیسات ساختمانی می‌تواند علاوه بر تامین ایمنی افراد و تجهیزات مکانیکی و الکتریکی نصب‌شده در ساختمان، هزینه‌های تعمیر موتورخانه و شوفاژ و نگهداری را کاهش داده و در این میان، شرکت آرین پرتو با سابقه‌ای بیش از بیست سال در تعمیر و نگهداری انواع موتورخانه از پیشگامان این عرصه در بازار ارائه خدمات تاسیساتی مهندسی مکانیک است.
آرین پرتو با انجام بیش از صدها پروژه تاسیساتی در کشورمان ایران و همچنین دارا بودن تیم پشتیبانی قدرتمند فنی و تخصصی در حوزه تاسیسات الکتریکی و مکانیکی، دانش فنی و زیرساخت‌های کلیدی مانند منابع انسانی خود ارائه‌دهنده خدماتی از جمله بهینه‌سازی، عیب یابی سیستم موتورخانه، آبرسانی و پمپاژ و تعمیر دستگاه‌های مختلف موجود در موتورخانه و تاسیسات مکانیکی بوده و در این حوزه، آماده همکاری با کارفرماهای گوناگون در جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهره‌وری بیشتر از انواع دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف تاسیساتی است.