در پاسخ به سوال مدار راه انداز ستاره مثلث چیست؟ می توان گفت که برای راه اندازی موتورهای الکتریکی مخصوصاً موتورهای سه فاز استفاده می‌شود و عملکرد مدار راه انداز ستاره مثلث در واقع کنترل و کاهش جریان پیش آمده در هنگام راه اندازی موتورهای الکتریکی سه فاز است؛ چرا که موتورهای الکتریکی مخصوصا موتورهای الکتریکی سه فاز هنگام راه اندازی، جریانی بسیار زیاد تقریبا 6 تا 7 برابر بیشتراز جریان نامی، از شبکه برق استفاده می‌کنند که مقدار بالای این جریان، ممکن است باعث آسیب و صدمه به مدارها شود. برای آشنایی بیشتر با این مدار، راه اندازی و روش های آن و… همراه ما باشید.
راه اندازی موتور سه فاز به روش ستاره مثلث
همان طور که از نام ستاره مثلث مشخص است، برای یک موتور سه فاز استفاده می‌شود. در واقع عملکرد مدار راه انداز ستاره مثلث، تغییر سیم‌بندی از اتصال ستاره به اتصال مثلث است. استفاده از این مدار راه انداز، یکی از روش‌های پرکاربرد برای راه‌اندازی موتورهای الکتریکی سه فاز است. روش کار آن به این صورت است که موتور در ابتدا در مدت زمان خاصی در حالت ستاره باقی می‌ماند و در هنگامی که سرعت موتور تقریباً ۸۰ درصد به سرعت نامی رسید، موتور سه فاز به حالت مثلث تبدیل می‌شود.
تخته کلم موتور سه فاز
در داخل موتورهای سه فاز یک قطعه وجود دارد که کاربرد آن، هدایت سیم پیچ‌ها است. به صورت کلی وقتی در یک موتور سه فاز، سیم پیچ‌ها را به داخل یک محفظه هدایت می‌کنید، سیم پیچ‌ها به محفظه‌ای که به تخته کلم معروف است، هدایت می‌شوند. سیم‌ها در تخته کلم توسط تعدادی پیچ و مهره به جریان اصلی برق متصل شده‌اند. این پیج و مهره‌ها به بدنه متصل بوده و کاملاً ثابت هستند و نسبت به یکدیگر همچنین نسبت به بدنه دستگاه عایق هستند.
بیشتر بخوانید: بررسی تفاوت های تابلو برق صنعتی و خانگی
روش های راه اندازی موتور به روش ستاره مثلث
برای راه‌اندازی موتور به روش ستاره مثلث، روش‌های زیر بکار می‌روند:
- یکی از روش‌های راه‌اندازی موتور به روش ستاره مثلث، روشی است که در آن به سه کنتاکتور و یک سیستم کنترلی مثل پی ال سی یا تایمر نیازمندید. در این روش شما باید به جای استفاده از تیغه‌ها برای اتصال سیم‌پیچ از v۲، w۲، u۲را به دو کنتاکتور دیگر متصل کرده تا ولتاژ را به ترمینال برسانند. در این مدل سیم‌پیچی بابد تایمر و کنترلر به شکلی تنظیم شوند که اول کنتاکتور ستاره قطع و سپس کنتاکتور مثلث متصل شود. در شکل زیر طریقه اتصال این روش را نشان داده‌ایم.
- روش دیگر از روش‌های راه‌اندازی موتور به روش ستاره مثلث، این است که از یک کلید و یک فیوز استفاده کنید. در این روش هر ۶ سیم مربوط به ابتدا و انتهای کلاف موتور به کلید ستاره مثلث زبانه‌ای متصل می‌شود و به این صورت اتصال کوتاه شده و به سر‌های دیگر سه فاز متصل می‌شود.
تجهیزات لازم برای راه اندازی و طراحی مدار قدرت و فرمان ستاره مثلث
استفاده از یک سری از تجهیزات برای استفاده از مدار راه انداز ستاره مثلث موردنیاز ضروری است. برای بهره‌گیری از این مدار به تجهیزات زیر نیاز است:
- به یک فیوز یا بریکر در بخش حفاظتی نیاز دارید. به طور کلی فیوز نمی‌تواند برای کنترل اضافه بار گزینه مناسبی باشد، به همین دلیل بهتراست بریکر محافظ موتور یا رله‌های اضافه بار بهره بگیرید.
ش به سه عدد کنتاکتور که قدرت آمپری یک اندازه یا متفاوت دارند نیاز دارید؛ در بخش فرمان یک یا چند شاسی و یک تایمر قرار داده می‌شود.
نقشه مدار ستاره مثلث
نقشه مدار ستاره مثلث به اینصورت است که در کنار هر بخش، علائم و ارقامی نوشته می‌شود که به منظور کامل و تفهیم بودن نقشه، انجام می‌شود.
در این نقشه‌ها باید یک یا چند خط را برای رزرو طراحی کرد تا در هنگامی که برای خط و اتصال اصلی مشکلی پیش آید، بتوان از خط رزرو استفاده کرد و مشکلی در کارکرد دستگاه نباشد.
یکی از نقشه‌هایی که می‌توان با کمک آن یک مدار ستاره مثلث طراحی کرد، این نقشه است که معمولاً برای موتورهای با جریان راه‌اندازی بالا استفاده می‌شود و سبب کاهش جریان اولیه و شوک الکتریکی و در نتیجه کاهش خسارات و صدمات به موتور و سیستم می‌شود.
در این مدار، یک شستی وجود دارد که به وسیله آن کنتاکتور‌های ۱ و ۲ در مدار فرمان عمل کرده و راه‌اندازی را به شکل ستاره انجام می‌دهد. سپس با زدن استپ۲ کنتاکتور‌های فعال، قطع شده و کنتاکتور۳ فعال می‌شود و سپس موتور به شکل ثابت در حالت مثلث به کار خود ادامه می‌دهد.
برای خاموش کردن موتور نیز می‌توان استپ بک را فشرده و موتور را خاموش کرد.
انواع مدار راه اندازی ستاره مثلث برای موتور سه فاز
از انواع مدار راه انداز ستاره مثلث برای راه‌اندازی موتورهای الکتریکی سه فاز می‌توانیم به نوع راه‌اندازی به صورت دستی و نوع راه‌اندازی مدار فرمان ستاره مثلث اتوماتیک اشاره کنیم. در روش فرمان ستاره مثلث دستی از کلید ستاره مثلث استفاده می‌شود. برای ساخت یک چنین مداری، از از یک رله اضافه بار و سه کنتاکتور و یک تایمر استفاده می‌شود. البته در این مدار، از تایمر تأخیر در بست یا تایمر پنوماتیک یا تایمر ستاره مثلث نیز می‌توان استفاده کرد.
کلید ستاره مثلث
معمولاً از کلید ستاره مثلث برای راه‌اندازی اقتصادی موتور‌ها استفاده می‌شود. این کلید، در دو نوع فرمان و قدرت ساخته می‌شود. وقتی در مدار از کلید ستاره مثلث استفاده می‌کنید، نیازی به تایمر یا مدار فرمان پیچیده ندارید. با فشار دادن کلید می‌توان دستگاه را روی مثلث یا ستاره تنظیم کرد و باید به صورت دستی با فشار دادن کلید، این عمل را انجام داد. اگر کلیدی که در سیستم به کار رفته از نوع رفت و برگشتی است، برای قرار‌گیری در حالت ستاره، آن را نگه داشته و پس از راه‌اندازی کامل و قرار‌گیری در حالت مثلث آن را ر‌ها کنید.
بیشتر بخوانید: پست برق چیست و چه انواعی دارد؟
مدار فرمان ستاره مثلث و انواع آن
مدارات فرمان، دسته‌ای از مدارها هستند که کمک می‌کنند تا بتوانید به وسیله آن‌ها دستگاه‌ها و تجهیزات را برنامه‌ریزی کرده و نحوه کار آن‌ها را تنظیم و کنترل کنید. این مدارها کمک می‌کنند هر دستگاه و سیستمی که به شکل اتوماتیک یا دستی کار می‌کند را به شکلی تنظیم و مدیریت کنید تا در زمان معینی، جریان برق را قطع یا وصل کند.
مدار فرمان ستاره مثلث ضریب ایمنی هر دستگاهی را بالاتر می‌برد و در اصل، وظیفه انجام عملیات راه‌اندازی، تنظیم نحوه کار، قطع یا وصل کردن موتور‌ها را بر عهده دارد. انواع مدار فرمان ستاره مثلث شامل مدار دستی و مدار اتوماتیک است.
جمع بندی
شما در این مقاله به صورت مختصر با چیستی مدار فرمان ستاره مثلث و انواع آن اشنا شدید؛ همچنین روش‌های راه‌اندازی این مدار را با تجهیزات لازم برای این کار، شناختید.
باید توجه داشته باشید که با وجود اطلاعاتی که از طریق سایت‌ها و کتاب‌ها می‌توانید به دست آورید، راه‌اندازی و کار با این نوع مدار، امری کاملاً تخصصی است و بدون علم کافی نباید آن را دستکاری کنید؛ همچنین عیب یابی مدار فرمان ستاره مثلث باید توسط فردی متخصص انجام شود و علاوه بر آن عیب ممکن است در زمان طراحی رخ داده باشد ولی با مرور زمان این عیب‌ها خود را نشان داده باشند.
