تابلو برق فضایی است که در آن مجموعه‌ای از تجهیزات برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی قرار گرفته است. در واقع می‌توان گفت که تابلو برق یک کابینت برای تجهیزات الکتریکی است که روی آن کلیدها و دستگیره‌هایی کنترلی و ابزارهای نمایش نصب شده است. تابلوها از شوک الکتریکی به کاربر جلوگیری می‌کند و تجهیزات را در برابر عوامل محیطی محافظت خواهد کرد. تابلو برق‌ها هم در صنایع و کارخانجات و هم در منازل مسکونی استفاده قرار می‌شوند؛ پس شناخت تجهیزات تابلو برق برای شروع کار با آن می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
در این مقاله از آرین پرتو قصد داریم لیست لوازم و تجهیزات تابلو برق را به‌طور کامل معرفی می‌کنیم. اگر شما هم قصد دارید اجزاء و قطعات انواع تابلو برق را بهتر بشناسید، حتما تا پایان مقاله همراه ما باشید.
انواع تجهیزات مورد استفاده در تابلو برق
پیکربندی تجهیزات تابلو برق صنعتی و خانگی با همدیگر متفاوت است؛ اما در حالت کلی تجهیزات در هر دو نوع تقریبا با هم یکی است. در ادامه این مقاله مهمترین اجزاء و قطعات انواع تابلو برق به‌صورت مختصر معرفی شده‌اند.
فیوزها
یکی از مهمترین تجهیزات تابلو برق خانگی و صنعتی، فیوز است که نقش مهمی برعهده دارد. این قطعه، مدار را در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت خواهد کرد. در واقع می‌توان گفت که فیوز، اگر جریان مدار در حالت کلی بیش از حد مجاز باشد قطع می‌کند. فیوز که یک رشته سیمی است در زمان اضافه بار ذوب می‌شود و یا ممکن است بشکند. مقدار جریانی که باعث قطع فیوز می‌شود، رتبه آن نام دارد.
کلید مینیاتوری (MCB)
کلید مینیاتوری همان نقش فیوز را بر عهده دارد، با این تفاوت که کلید مینیاتوری حساسیت بیشتری دارد و می‌توان به آن اعتماد بیشتری کرد. این کلید در هنگام وقوع شرایط غیرطبیعی در مدار، مانند اضافه بار یا اتصال کوتاه، جریان مدار را قطع خواهد کرد. کلید مینیاتوری دارای حداکثر جریان نامی 100 آمپر است.
بیشتر بخوانید: آموزش نقشه خوانی تابلو برق
بی متال
برای تبدیل تغییرات دما به جابجایی مکانیکی از کلید بی متال استفاده می‌شود. این نوع کلید از دو فلز با جنس‌های مختلف ساخته شده است و بر اساس انبساط طولی فلزها کار می‌کند. در صورتی که در یک مدار گرمای بیش از حد رخ دهد، به‌دلیل اختلافی که بین ضریب انبساط طولی فلزها وجود دارد، یکی از آن‌ها بیشتر خم شده و جریان مدار را قطع می‌کند. بی متال در تجهیزات برق صنعتی نقش موتور سه فاز در مقابل اضافه بار را دارد.
کلید حرارتی (MPCB)
یکی دیگر از تجهیزات تابلو برق، کلید حرارتی است که از موتور الکتریکی حفاظت می‌کند. این قطعه هر دو نوع حفاظت حرارتی و مفناطیسی را انجام می‌دهد. علاوه‌براین، کلید MPCB دارای کاربردهای دیگری مانند حفاظت در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار، حفاظت در مقابل افت فاز و عدم تعادل آن، نمایش هشدار خطا، اتصال مجدد خودکار و … است.
کلید کامپکت MCCB
این کلید یکی از کاربردی‌ترین قطعات تابلو برق صنعتی است که سه وظیفه را بر عهده دارد. روشن و خاموش کردن مدار و حفاظت از آن در برابر اضافه بار و خطاهای الکتریکی از وظایف کلید کامپکت است. این قطعه در محدود بزرگ‌تری از ولتاژ و فرکانس کارایی دارد و دارای جریان نامی قابل تنظیم تا 2500 آمپر است.
کلید محافظ جان (RCD)
همان‌طور از نام آن مشخص است این کلید از کاربر در مقابل جریان محافظت می‌کند. این قطعه در زمان ایجاد شوک الکتریکی (درصورت لمس سیم بدون روکش) کاربرد دارد. کلید محافظ جان زمانی که جریان نشتی وجود داشته باشد مدار را قطع می‌کند و از به‌وجود آمدن آتش‌سوزی و خطرهای دیگر جلوگیری می‌کند. کلید RCD به‌طور پیوسته جریان را نشان می‌دهد و در صورتی که مقداری از جریان از طریق فاز به نول برنگردد، آن را تشخیص داده و به‌طور خودکار مدار را قطع می‌کند.
کنتاکتور
در تابلو برق برای قطع و وصل جریان به الکتروموتور از کنتاکتور استفاده می‌شود. برای اینکه بتوان یک موتور سه فاز را از راه دور کنترل کرد به یک رله مخصوص با کلید اتصال قوی نیاز است، تا فشارجریان موتور در در زمان روشن و خاموش شدن به‌صورت ایمن هدایت کند. معمولا رله‌های الکترومکانیکی که برای این کار ساخته می‌شود، کنتاکت نامیده می‌شود.
تایمر
تایمرها برای کاربردهای زیادی مورد استقاده قرار می‌گیرند. این قطعه در دستگاه‌های مختلف و برای عملیات کنترل موتور، آسانسورها، ترمینال نوار نقاله، سیستم‌های هشدار دهنده نوری، سیستم‌های تهویه مطبوع و … کاربرد دارد. تایمر جزء تجهیزات تابلو برق هم است و برای زمان‌بندی در حالت اتوماتیک، شمارش زمان و همچنین ارسال سیگنال در زمان مناسب کارایی دارد.
ترمینال
برای برقرار ارتباط بین تجهیزات داخلی تابلو برق و قطعات بیرون، از ترمینال استفاده می‌شود. دو نوع ترمینال یعنی فرمان و پاور در تابلوهای برق کاربرد دارد. نوع فرمان میکروسوئیچ‌ها و سنسورها را فعال می‌کند و نوع پاور جریان را به سمت دستگاه‌های مصرف‌کننده منتقل می‌کند.
شینه (Busbar) و مقره (Insulator)
شینه از تجهیزات برقی صنعتی است که به شکل یک نوار یا میله فلزی ساخته می‌شود. این قطعه جهت توزیع قدرت بالا در داخل تابو برق استفاده می‌شود. یکی دیگر از قطعات تابلو برق صنعتی، مقره است که از آن برای عایق کردن قسمت‌های مختلف کاربرد دارد.
ترانس سی تی و پی تی
ترانس‌های سی تی و پی تی در بین تجهیزات تابلو برق نقش مهمی بر عهده دارد. این قطعه مقدارهای جریان یا ولتاژ بالا را در رله‌های حفاظت را به مقادیر استاندارد یا حتی کمتر کاهش می‌دهد. از ترانس پی تی برای کم‌کردن ولتاژ سیستم و ترانس سی تی برای ایجاد یک جریان ثانویه منتاسب با جریان اولیه استفاده می‌شود.
پوش باتن
برای کنترل برخی از ویژگی‌های یک ماشین یا یک فرآیند از پوش باتن استفاده می‌کنند. این قطعه یک مکانیزم سوئیچ الکتریکی ساده دارد و از جنس مواد سخت مانند پلاستیک فشرده یا فلز تولید می‌شود. پوش باتن دارای یک دکمه به اندازه جای انگشت است که به‌راحتی فشرده و رها می‌شود. زمانی که کاربر آن را فشار دهد، با کنتاکت‌های ثابت تماس پیدا می‌کند و همین کار موجب وصل‌شدن مدار می‌شود.
چراغ سیگنال
چراغ سینگال، وضعیت روشن یا خاموش بودن بخش‌های مختلف تابلو برق را نشان می‌دهد. یعنی بدین‌صورت که اگر قسمتی خاموش باشد، چراغ آن خاموش و اگر قسمتی روشن باشد، چراغ سیگنال آن روشن خواهد بود.
چراغ هشدار
این چراغ‌ها همان‌طور از نامشان مشخص است برای زمان هشدار کاربرد دارند. هنگامی که در مدار مشکل ایجاد شود، چراغ هشدار روشن می‌شود و اعلام خطر می‌کند. بعضی از چراغ‌ها دارای آژیر نیز هستند.
پدال و میکروسوئیچ
میکروسوئیچ برای کلیدزنی استفاده می‌شود و کاربردهای بسیار زیادی دارد. همه ما هر روزه از دستگاه‌هایی استفاده می‌کنیم که در آن‌ها از میکروسئیچ استفاده شده است.
PLC و HMI
کنترلر PLC یک سیستم کنترل کامپیوتری است که به‌صورت پیوسته روی وضعیت دستگاه‌های ورودی نظارت می‌کند و بر اساس یک برنامه سفارشی جهت کنترل قسمت‌های خروجی، تصمیمات را اتخاذ می‌کند. مهمترین مزیتی که این کنترلر دارد، قابلیت تکرار و حتی تغییر عملیات یا پردازش در زمان جمع‌آوری و انتقال اطلاعات مهم است. PLCها معمولا دارای نمایشگر هستند که به آن‌ها HMI می‌گویند.
داکت کابل
برای پوشاندن سیم‌های برق در داخل تابو برق از داکت‌های کابل استفاده می‌شود. در واقع داکت علاوه‌براینکه مانع از دیدن سیم‌ها می‌شود، به‌عنوان عایق و محافظ آن‌ها هم عمل می‌کند. داکت‌ها در برابر شکاف، خوردگی و پوسته پوشته شدن مقاومت خوبی دارند.
تجهیزات تابلو برق فشار قوی
تابلو برق‌های فشار قوی وظیفه اصلی دریافت و توزیع مناسب برق را در بخش‌های مختلف برعهده دارند. در واقع این نوع تابلو جریان متعادل را در بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند. تابلو فشار قوی دارای تجهیزات مختلفی است که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- فیوز؛
- تجهیزات اندازه‌گیری,
- کنتاکتور؛
- قطع‌کننده؛
- کلید قطع باز؛
- کلید عایق؛
- باس‌بارها؛
- کابل؛
- کلیدها؛
- ترانس؛
- مدارشکن.
بیشتر بخوانید: تابلو برق استخر
تجهیزات تابلو برق فشار ضعیف
برای کنترل و محافظت متمرکز از تجهیزات و مدارهای برق با ولتاژ ضعیف را بر عهده دارد. به تابلوهایی که دارای ولتاژی تا 1000 ولت هستند، تابلو برق فشار ضعیف گفته می‌شود. این نوع تابلو در حالت کلی دارای قطعات زیر است:
- ترانس؛
- کلید محافظ جان؛
- کلید اتوماتیک MCB و MCCB؛
- کلید MCBP؛
- فیوز؛
- کلید گردان؛
- ترمینال؛
- کلید ولت‌متر؛
- چراغ سیگنال؛
- شینه و مقره.
تجهیزات تابلو برق فشار متوسط
این نوع تابلو برق در محدود ولتاژی خاصی کاربرد دارد. از تابلو برق فشار متوسط جهت قطع و وصل و همچنین فراهم کردن جریان در بازه تعیین‌شده ولتاژ استفاده می‌شود. مهمترین تجهیزات تابلو برق فشار متوسط شامل موارد زیر هستند:
- فیوزها؛
- کلید اتوماتیک MCB؛
- کنتاکتور؛
- بی متال تک فاز و سه فاز؛
- تایمرها؛
- کلید MPCB؛
- میکرو سوییچ؛
سخن پایانی
تابلو برق محفظه‌ای فلزی یا غیرفلزی است که در داخل آن‌ها تجهیزات الکتریکی نصب می‌شود. این تابلو از نظر ولتاژ به سه دسته ولتاژ پایین، ولتاژ متوسط و ولتاژ قوی تقسیم می‌شوند. قطعاتی که در تابلو برق استفاده می‌شود با توجه به کاربرد آن متفاوت است. فیوزها، کلید مینیاتوریف کلید حرارتی، کلید محافظ جان، کنتاکتور، تایمر، ترمینال، شینه و مقره، ترانس سی پی تی و پی تی، داکت کابل، PLC و HMI از جمله تجهیزات تابلو برق هستند که در بیشتر نوع‌ها استفاده می‌شوند. برای خرید تجهیزات تابلو برق صنعتی می‌توانید از سایت معتبر استفاده کنید تا بهترین قطعات را تهیه کنید. در این مقاله همه این قطعات به‌صورت مختصر تشریح شد.
