آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا در تابلوهای برق از کابل استفاده نمی‌شود؟ چون در تابلوهایی که جریان آن‌ها بالاتر از 125 آمپر است، به‌جای کابل‌کشی از شینه کشی استفاده می‌شود. از آنجایی که در این تابلوها سطح جریان بالا بوده نمی‌توان از کابل‌کشی استفاده کرد. برای مثال شما در یک فاصله کم نمی‌توانید یک کابل ضخیم را خم کنید؛ چراکه یک کابل انعطاف‌پذیری ندارد. اما چگونه شینه کشی در تابلو برق انجام می‌شود؟
در این مقاله از آرین پرتو قصد داریم علاوه‌بر پاسخ به این سوال به اصول و استاندرهای شینه‌کشی بپردازیم؛ پس تا پایان مقاله همراه ما باشید.
شینه کشی در تابلو برق چیست؟
برای اینکه با مفهوم شینه کشی آشنا شویم باید ابتدا بدانیم که شینه در تابلو برق چیست؟ در داخل تابلو برق تعداد کابل زیاد و مقدار آمپر بالا است، امکان استفاده از سیم وجود ندارد و برای اتصالات آن سیم‌هایی به‌طول کوتاه استفاده می‌شوند. در این صورت برای اتصال بین قطعه‌ها باید از شینه استفاده کرد. این قطعه پس از نصب در جای خودش محکم می‌شود و حتی سیم‌ها هم در محل نصب خود جابه‌جا نمی‌شوند. در واقع برای اینکه جریان برق به‌درستی هدایت پیدا کند از شینه استفاده می‌شود؛ این قطعه کمک می‌کند جریان به همه قطعات داخل تابلو برسد.
انواع شینه تابلو برق
انواع شینه تابلو برق را براساس جنس تقسیم‌بندی می‌کنند و معمولا از دو جنس مس یا آلومینیوم ساخته می‌شود؛ اما مس کاربرد بیشتری دارد. البته برای شینه دسته‌بندی‌ها دیگر هم تعریف شده است. برای مثال شینه را براساس شکل ظاهری به چهار دسته لوله‌ای، مستطیلی، هدایت جریان و سیم‌هوایی تقسیم می‌کنند. بعد از آشنایی با شینه و انواع آن، می‌خواهیم با کاربرد و علت شینه کسی در تابلو برق آشنا شویم.
بیشتر بخوانید: ترموستات تابلو برق چیست و چه کارایی دارد؟
کاربرد و علت شینه کشی در تابلو برق
تابلو برق‌ها را براساس مقدار جریان به دو دسته بالای 125 و کمتر از 125 آمپر تقسیم می‌کنند. در تابلوهایی که مقدار جریان آن کمتر از 125 آمپر است معمولا از سیم‌کشی استفاده می‌شود؛ اما اگر جریان در تابلو بالای 125 آمپر باشد باید شینه کشی تابلو برق در دستور کار قرار داد. در این نوع تابلوها به‌دلیل استفاده از شینه‌کشی، مدیریت جریان برق راحت‌تر است. در صنعت برق کاربرد شینه‌کشی تابلو برق از اهمیت زیادی برخوردار است و باید به‌صورت صحیح آن را انجام داد.
نحوه انجام شینه کشی در تابلو برق چگونه است؟
قبل از اینکه کار شینه کشی را شروع کنید، باید ابعاد آن را تعیین کنید. این کار بسیار راحت است و شما باید در نظر گرفتن جریان اسمی کلید، براساس جدول‌های استاندارد انتخاب شینه را انجام دهید. برای نحوه انجام شینه کشی در تابلو برق و آرایش آن‌ها باید چند نکته ضروری را در نظر داشته باشید:
- میزان گسترش آن را پیش‌بینی کنید؛
- وضعیت فنی آن را در نظر بگیرید؛
- انعطاف‌پذیری شینه برای عملکرد مورد انتظار را در نظر داشته باشید؛
- به‌صرفه بودن آن را از نظر اقتصادی در نظر بگیرید؛
- نحوه طراحی و تعبیه آن راحت باشد؛
- وضعیت محیط مانند رطوبت، دما، آلودگی‌های محیطی و غیره را در نظر بگیرید؛
- ایمنی در نصب آن رعایت شود.
اصول و استانداردهای شینه کشی در تابلو برق
برای انجام شینه کشی در تابلو برق چندین اصول و استاندارد مختلف وجود دارد که باید آن‌ها را بدانید. ابتدا به اصول شینه کشی در تابلو برق می‌پردازیم:
- زمانی که قصد دارید دو شینه را به یکدیگر متصل کنید، باید شینه‌ای که دارای مقدار آمپر است کمتر به عنوان شینه فرعی مشخص کنید؛
- زاویه خم شینه یا شمش را بیشتر از 90 درجه در نظر بگیرید؛
- برای آنکه شینه‌ها را به یکدیگر وصل کنید از پانچ شینه استفاده کنید.
- اگر در هر یک فازهای تابلو برق تعداد شینه‌ها بیشتر از یک عدد شود، باید بین آن‌ها یک فاصله به اندازه یک قطر شینه ایجاد کرد.
- مقدار جریان به سطح شینه بستگی دارد؛ در حالت عادی جریان از روی شینه عبور می‌کند پس می‌توان نتیجه گرفت که هر اندازه سطح تماس شینه بیشتر باشد جریان بیشتری از آن عبور می‌کند. در واقع می‌توان گفت در شینه‌های مستطیلی سطح تماس آن برابر با محیط آن خواهد بود.
- محل وصل‌شدن دو شینه را با موادی مانند تینر تمیز کنید و برای جلوگیری از سولفاته شدن و چرب شدن بین آن‌ها به مروز زمان از گریس‌های مخصوص استفاده کنید.
- شینه‌ها خیلی حساس هستند و باید از خش افتادن روی سطح آن، سمباده زدن و … جلوگیری کنید. اگر هر یک از این کارها را انجام دهید سطح شینه ناهموار شده و جریان در آن به‌خوبی عبور نخواهد کرد. البته در نظر داشته باشید باید لبه‌هایی تیزی که ایجاد می‌شوند حتما سوهان بکشید؛ چراکه این لبه‌ها یکی از دلایل ایجاد قوس الکتریکی در شینه هستند.
در زمان شینه کشی در تابلو برق باید چه استانداردهایی را رعایت کرد؟ در ادامه به چند مورد استاندارد شینه کشی تابلو برق اشاره خواهیم کرد:
- شما برای وصل کردن کامل دو شینه به یکدیگر باید به تعداد پیچ و سوراخ‌ها دقت کنید؛ تعداد پیچ و سوراخ مناسب اتصال دو شینه به همدیگر برابر 80 عدد است.
- مقدار مجاز جریان شینه اصلی که برای انشعاب به بخش‌های دیگر انتخاب می‌شود، باید 1.5 برابر جریان کلیدی اصلی باشد؛ چراکه روی شینه سوارخ‌های زیادی برای اتصال و انشعاب به شینه‌های دیگر وجود دارد و این سوراخ‌کاری موجب کم‌شدن سطح مقطع شینه می‌شود.
- زاویه شینه را باید بیشتر از 90 درجه انتخاب کنید؛ چراکه در قسمت‌هایی که خم می‌شود، مولکول‌های شینه از هم جدا شده و باعث بالا رفتن مقاومت خواهند شد و در نتیجه در قسمت خم‌شده مقدار جریان کم می‌شود.
- مقدار ولتاژ شینه با فاصله بین دو فاز غیرهمنام رابطه مستقیم دارد. اگر فاصله کمتر از مقدار مجاز باشد موجب ایجاد قوس الکتریکی بین دو شینه می‌شود. اهمیت این موضوع در ولتاژهای بالاتر بیشتر خواهد بود. شما باید فاصله بین دو شینه غیرهمنام را به اندازه عرض آن در نظر بگیرید. البته توجه داشته باشید اگر دو شینه موازی باشند می‌توان آن‌ها را به یکدیگر نزدیک کرد.
- جریان مجاز برای شینه‌ها مسی در محیط نرمال برابر 30 تا 35 درجه سانتی‌گراد تعیین می‌شود؛ اما در صورتی که دمای محیط بیشتر باشد باید از فرمول‌های مشخص برای تعیین دما استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: تعمیر و نگهداری تابلو برق
سخن پایانی
در تابلوهای برق که جریان آن‌ها بالای 125 آمپر است به جای کابل‌کشی از شینه کشی استفاده می‌کنند؛ چراکه شما در فاصله‌های کم نمی‌توانید از کابل کابل را خم کنید. شینه کشی در تابلو برق دارای اصول و استاندارهای خاصی است که باید در نظر داشته باشید. در مقاله به تمام اصول و استاندارهای مورد نیاز برای کار شینه کشی پرداختیم که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
