تابلو برق چیست؟
با گسترش تکنولوژی و نیاز روزافزون بشر به انواع انرژیهای طبیعی از جمله انرژی الکتریکی برق، اختراعات جدیدی در زمینه حفاظت منابع طبیعی، کاهش مصارف انرژیهای الکتریکی و انرژیهای مشابه آن و همچنین حفاظت از امکانات و تجهیزات صنعتی، مسکونی و اداری، توسط بشر ابداع و به کار برده میشوند. از جمله مهمترین این اختراعات در زمینه کنترل، حفاظت و مدیریت مصرف جریانهای الکتریکی و انرژی برق در مصارف مختلف صنعتی و غیر صنعتی، طراحی و ساخت تابلو است. تابلو برق از جمله پیشرفتهترین اختراعات بشر در زمینه کنترل و مدیریت مصرف انرژی برق به شمار میرود و در انواع مدلها طراحی شده و در مصارف صنعتی و غیر صنعتی به کار برده میشود.
شاید شما جعبههای بزرگی که دارای نشان بزرگ خطر هستند را در محیط گوناگون داخلی و خارجی ساختمانها دیده باشید، این محفظههای بزرگ فلزی که به منظور نصب و سیستمبندی تجهیزات الکترونیکی، کنترلی و حفاظتی در داخل یا خارج ساختمانهای صنعتی، مسکونی و اداری ممکن است نصب شوند، تابلو برق نامیده میشوند. هر تابلو برق از اجزاء و تجهیزات متنوعی ساخته شده که براساس اجزای ساختاری، ظاهری و حتی نحوه نصب این تابلو در محیط، میتوان انواع گوناگونی را برای تابلوهای برق تعریف کرد.
دسته بندی انواع تابلو برق از نظر کاربرد
تابلوهای LV یا همان فشار ضعیف از نظر نوع استفاده به دسته های زیر تقسیم می شوند:
- تابلو های اصلی
- تابلوهای زیر دستی یا ساب
- تابلوهای DB شامل روشنایی و دفاتر که معمولاً دیواری می باشند
- تابلوهای کنترلی یا واسطهای مثل تابلوهای پی ال سی
- تابلوهای بانک خازنی
- تابلوهای ام سی سی
- تابلوهای کشویی
مقاله پیشنهادی: ساخت تابلو برق
حال هر کدام از این نوع تابلو را بطور مختصر و کامل توضیح می دهیم:
1. تابلو های اصلی یا MAIN
این تابلوها بعد از ترانس قرار می گیرند و تغذیه اصلی کلِ سیستم به عهده آنها می باشد که به صورت یک ورودی یا دو ورودی و کوپلینگ طراحی می گردند که یکی از این ورودیها میتوانند از ترانس یا ژنراتور باشد در این تابلو معمولاً مدارات کنترلی و حفاظتی زیادی قرار می گیرند تا احتمال خطا را حداقل برسانند و اکثر فیدر های این تابلو از نوع کلید های هوایی می باشند.
2. تابلوهای زیر دستی یا ساب مین
تابلوهای برق زیردستی از فیوزهای تابلوهای اصلی تغذیه شده و کار توزیع انرژی و به قسمت های مختلف انجام میدهد در این تابلوها ورودی و خروجی ها معمولاً با استفاده از کلیدهای کمپلت می باشد و حفاظت فیوز ها توسط مکانیزم های داخلی کلید تامین می گردد همچنین این گونه تابلوها احتیاج به لوجیک یا مدار فرمان خاصی ندارد.
3. تابلوهای DB
اکثر این تابلو ها جهت دفاتر اداری استفاده شده و معمولاً به صورت دیواری ساخته میشوند تا حداقل فضای ممکن را اشغال نماید ورودی و خروجی در این تابلو ها اکثراً با کلید مینیاتوری یا MCB می باشد.
4. تابلوهای کنترل یا plc
جهت ارتباط و کنترل تابلو های اصلی و MCC در مواردی SUB MAIN استفاده می شود و بسته به نوع سیستم می تواند از کنترل تمام اتوماتیک تا نیمه اتوماتیک و دستی طراحی شود در سیستم هایی که از حساسیت بالایی برخوردار میباشد و خط تولید به صورت پیوسته بوده مانند کارخانجات فولاد شیشه سازی شرکت های نفتی و غیره که سیستم باید دائما تحت کنترل باشد اکثراً از این تابلو ها استفاده می شود همچنین از دیگر مزایای این سیستم کمکردنحجم قطعات الکتریکی و مکانیکی و مدارات و آسان نمودن عیب یابی و تعمیر و نگهداری و ردیابی ایراد به وجود آمده را در سیستم می باشد.
5. تابلو های برق کشویی
از مزایای این تابلو برق این است که تعداد فیوز های زیاد با مدارات کنترل حجم را میتواند در یک سلول قرار دهد همچنین در زمان تعمیر و نگهداری به آسانی می توان فیوز مورد نظر را از سلول خارج نمود و فیوز رزرو آن را داخل سلول قرار داد و امکان تعمیرات سریع در حداقل زمان قطعی فیوز را فراهم می سازد.
حتما مقاله تابلو برق ریتال را مطالعه کنید.
انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ
کارشناسان و تکنسینهای بخش الکترونیک تابلو برقها را بر اساس سطح ولتاژ به سه دسته کلی طبقهبندی میکنند:
تابلو برق ولتاژ پایین یا فشار ضعیف
تابلو برق الکتریکی با حداکثر ولتاژ 1 کیلو ولت به عنوان تابلو برق فشار ضعیف و یا تابلو برق با ولتاژ پایین شناخته میشود. عموما از تابلو برق فشار ضعیف به منظور حفاظت سیستمها و مدارهای ولتاژ پایین استفاده میکنند. در ساختمان این تابلوها از قطعات و تجهیزات متنوعی همچون قطع کنندههای مدار ولتاژ پایین، قطع کنندههای مدار زمین، جدا کنندههای الکتریکی قطع بار وکلیدها استفاده میشود. همچنین تابلو برق فشار ضعیف را میتوان بر اساس کاربرد در سیستمهای مختلف به صورت زیر طبقهبندی کرد:
- از تابلو برق فشار ضعیف اغلب در ساخت و تولید تابلوهای فرمان موتوری استفاده میکنند.
- اغلب برای ساخت و تولید تابلوهای توزیع صنعتی از تابلوهای فشار ضعیف استفاده میشود و معمولا این تابلوها در جهت توزیع جریان الکتریکی در یک واحد صنعتی کاربرد دارند.
- یکی از مهمترین کاربردهای تابلو برقهای بانک خازنی اصلاح ضریب توان کارگاهها است که معمولا در ساختمان تابلوهای بانک خازنی از تابلو برق فشار ضعیف استفاده میشود.
- تابلوهای توزیع مسکونی به منظور توزیع جریانهای الکتریکی در یک واحد مسکونی استفاده میشوند و معمولا برای ساخت این تابلوها از تابلو برقهای فشار ضعیف استفاده میشود.
- در ساختمان تابلوهای کنترل صنعتی و یا تابلوهای PLC از یک تابلو برق فشار ضعیف استفاده میشود و این تابلوهای هوشمند معمولا در جهت کنترل اتوماتیک فرآیندهای صنعتی کاربرد دارند.
تابلو برق ولتاژ متوسط یا فشار متوسط
این تابلو برقها با ولتاژ 3 تا 36 کیلو ولت و با نشان اختصاری MV شناخته میشوند. از جمله مهمترین کاربردهای این تابلو برق میتوان به کنترل جریان الکتریکی مدار در شرایط خطا اشاره کرد. این تابلو برق در زمان مشاهده هرگونه خطا به سرعت جریان الکتریکی را در مدار قطع میکند تا با کنترل جریان از بروز مشکلات و خسارتهای مختلف وارد بر سیستمها جلوگیری نماید.
همچنین از تابلو برق فشار متوسط در موارد مختلفی مثل روشن و خاموش کردن معمولی جریان برق، قطع جریان اتصال کوتاه، سوئیچینگ جریانهای خازنی و سوئیچینگ جریانهای قیاسی میتوان استفاده کرد.
پیشنهاد مقاله: هزینه نصب تابلو برق چقدر است؟
تابلو برق ولتاژ بالا یا فشار قوی
برای حفاظت از سیستمهایی که با ولتاژهای بالای 36 کیلو ولت کار میکنند، از تابلو برقهای فشار قوی یا ولتاژ بالا استفاده میشود؛ زیرا در ساختمان تابلو برقهای فشار قوی از قطع کنندههای مدار ولتاژ بالا استفاده شده است تا این تابلوها با کنترل شدت جریان تولید شده توسط عملیات سوئیچینگ در مدارهای الکتریکی، از سیستمها و تجهیزات کاربران محافظت نمایند.
در واقع با توجه به آنکه سطح ولتاژ مدارها بر شدت جریانهای تولید شده توسط عملیات سوئیچینگ موثر است، لذا لازم است سیستمی به منظور کنترل جریان الکتریکی در مدارهای ولتاژ بالا تعبیه شوند تا با عملکردی خاص و منحصر به فرد شرایط ایمنی را برای تجهیزات و کاربران آنها فراهم آورند. به همین منظور از تابلو برقهای فشار قوی یا تابلو برقهای HV در جهت کنترل جریان سیستمهای ولتاژ بالا استفاده میشود.
انواع تابلو برق از لحاظ ساختار و نحوه نصب در محیط های مختلف
همانطور که گفته شد تابلو برق از جمله تجهیزات الکترونیکی است که امروزه در جهت کنترل، محافظت و نظارت بر عملکرد تجهیزات و مدارهای الکتریکی به کار برده میشود. اکنون قصد داریم انواع تابلو برق را براساس شکل ساختار ظاهری و چگونگی نصب در محیطهای مختلف اداری، مسکونی و صنعتی بررسی کنیم.
تابلو برقها از نظر ساختار ظاهری و نحوه نصب در محیطهای مختلف ساختمانها به دو دسته تابلوهای ایستاده و دیواری تقسیمبندی میشوند. همچنین میتوان انواع تابلو برقها را براساس طراحیهای ظاهری به سه دسته تابلوهای فیکس، کشویی و مدولار تقسیمبندی کرد.
تابلوهای فیکس
این تابلوها از نوع تابلوهای دیواری و ایستاده هستند و معمولا در شکلهای مختلفی طراحی میشوند. بر روی تابلوهای فیکس میتوان تجهیزات مختلفی مانند تجهیزات کنترلی، حفاظتی و اطلاعاتی-مخابراتی را نصب کرد.
تابلوهای کشویی
این تابلوها به صورت کشویی طراحی میشوند و در شرکتهای بزرگ کاربرد دارند. از مزیتهای مهم این تابلوها میتوان به دسترسی سریع و آسان کاربران به تمام بخشهای کنترل موتور و مرکز قدرت اشاره کرد. همچنین این تابلوها از قیمت بالاتری نسبت به سایر تابلو برقها برخوردارند.
تابلوهای مدولار
این تابلو برق در واقع نوع پیشرفته تابلو برقهای فیکس-ایستاده هستند و معمولا به صورت صفحهای طراحی میشوند. همچنین دسترسی به بخشهای کابلی تابلو برقهای مدولار اغلب به دو صورت دسترسی از جلو و دسترسی از پشت انجام میشود.
پارامترهای مورد نیاز در بخش طراحی تابلو های الکتریکی
- جریان مصرفی تابلو با حدود ۲۰ درصد اضافه جریان باید محاسبه گردد
- جریان لحظه مصرف کننده های موتوری یک ملاک مهم در انتخاب تجهیزات است
- قدرت تحمل اتصال کوتاه یا پایداری تابلو در برابر جریان اتصال کوتاه
- حفاظت در برابر ورود اجسام آی پی
- نحوه دسترسی به کلیدهای اصلی خروجی
مقالات مرتبط: